ការបិទរដ្ឋាភិបាលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក (Government Shutdown) កំពុងកើតឡើងបន្ទាប់ពីព្រឹទ្ធសភាបានបរាជ័យក្នុងការអនុម័តច្បាប់ផ្តល់មូលនិធិ ដោយបានបិទជាបណ្តោះអាសន្ននូវទីភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលជាច្រើន។
នេះជាការបិទរដ្ឋាភិបាលលើកដំបូងចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ 2018 មកក្នុងអំឡុងពេលលោកប្រធានាធិបតី Donald Trump កាន់តំណែងជាអាណត្តិដំបូង។
ការ shuts down នេះកើតចេញពីសមាជិកព្រឹទ្ធសភាពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីឈានដល់ការមិនឯកភាពគ្នាលើកញ្ចប់ថវិកា។
គណបក្សសាធារណរដ្ឋកំពុងជំរុញឱ្យមានការអនុម័ត្តច្បាប់ផ្តល់មូលនិធិ ដោយគ្មានគំនិតផ្តួចផ្តើមផ្សេងទៀតឡើយ ដែលគេស្គាល់ថាជាដំណោះស្រាយស្អាត ឬដំណោះស្រាយបន្ត Continuous Resolution នេះជាដំណោះស្រាយបណ្ដោះអាសន្នដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលបន្តប្រតិបត្តិការក្នុងរយៈពេលមួយ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ គណបក្សសាធារណរដ្ឋមានសំឡេងត្រឹមតែ 53 ព្រឹទ្ធសភាប៉ុណ្ណោះ ហើយគណបក្សត្រូវការ 60 សំលេងដើម្បីអនុម័តច្បាប់នេះ ពួកគេត្រូវការសំឡេងពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យកំពុងព្យាយាមបង្កើនការគាំទ្ររបស់ពួកគេ ដោយជំរុញឱ្យមានគោលដៅគោលនយោបាយថែទាំសុខភាពផ្សេងៗ រួមទាំងការធានាការឧបត្ថម្ភធនធានារ៉ាប់រងសុខភាពសម្រាប់បុគ្គលដែលមានប្រាក់ចំណូលទាបនៅដដែល ឬលុបចោលការចំណាយ Medicaid របស់រដ្ឋបាល Trump នេះបាននាំឱ្យមានការខ្វះខាតកិច្ចព្រមព្រៀង។
ភាគីនីមួយៗបន្ទោសគ្នាទៅវិញទៅមកចំពោះការបិទនេះ ហើយជម្លោះនឹងមិនត្រូវបានដោះស្រាយរហូតដល់សភាអនុម័តច្បាប់ផ្តល់មូលនិធិ។
តើនឹងមានអ្វីកើតឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបិទទ្វារ ហើយភ្នាក់ងាររដ្ឋណាខ្លះនឹងរងផលប៉ះពាល់?
តើភ្នាក់ងាររដ្ឋណាខ្លះនឹងរងផលប៉ះពាល់?
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលអាមេរិកមួយចំនួននឹងមិនត្រូវបានបិទទាំងស្រុងនោះទេ ដូចជា៖ ភ្នាក់ងារការល្បាតតាមព្រំដែន សេវាពេទ្យនៅមន្ទីរពេទ្យ ការអនុវត្តច្បាប់ និងការគ្រប់គ្រងចរាចរណ៍ផ្លូវអាកាស ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងបន្តប្រតិបត្តិការក្នុងអំឡុងពេលរដ្ឋបិទទ្វារ។
លើសពីនេះ ការចេញមូលប្បទានប័ត្រផ្នែកសន្តិសុខសង្គម និង Medicare នឹងបន្ត ប៉ុន្តែការពិនិត្យអត្ថប្រយោជន៍ និងការចេញប័ណ្ណអាចនឹងត្រូវបានជាប់គាំង។
និយោជិតសំខាន់ៗរបស់រដ្ឋាភិបាលនឹងបន្តធ្វើការ ទោះបីខ្លះគ្មានប្រាក់ឈ្នួលក៏ដោយ បុគ្គលិករដ្ឋាភិបាលដែលមិនសំខាន់ផ្សេងទៀតនឹងត្រូវបានដកចេញជាបណ្តោះអាសន្នដោយគ្មានប្រាក់ឈ្នួល បុគ្គលិករដ្ឋាភិបាលរាប់ម៉ឺននាក់ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងមិនមានប្រាក់ឈ្នួលអំឡុងពេលរដ្ឋាភិបាលបិទទ្វារ ប៉ុន្តែកាលពីពេលមុន បុគ្គលិកទាំងនេះបានទទួលប្រាក់ឈ្នួលវិញ។
នេះមានន័យថា សេវាកម្មដូចជាកម្មវិធីជំនួយស្បៀងអាហារ សាលាមត្តេយ្យមូលនិធិសហព័ន្ធ ការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីសិស្ស ការត្រួតពិនិត្យអាហារ និងប្រតិបត្តិការឧទ្យានជាតិនឹងត្រូវកំណត់ចំនួន ឬបិទចោល។
មុនពេលរដ្ឋាភិបាលបិទទ្វារ ទីភ្នាក់ងារសហព័ន្ធជាច្រើនបានផ្សព្វផ្សាយផែនការបុគ្គលិកនៅលើគេហទំព័ររបស់ពួកគេ ក្រសួងសន្តិសុខមាតុភូមិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានរាយការណ៍ថា បុគ្គលិករដ្ឋាភិបាលភាគច្រើនរបស់ខ្លួននៅតែបំពេញកាតព្វកិច្ច មានន័យថាពួកគេត្រូវមកធ្វើការដូចធម្មតា ខណៈដែលនាយកដ្ឋានមួយចំនួនបានអោយបុគ្គលិកឈប់ជាបណ្តោះអាសន្ន។
យោងតាមការផ្សាយរបស់ស្ថានីយ៏ CBS ដែលជាដៃគូរបស់ BBC របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្រសួងចំនួន5បានដកបុគ្គលិករបស់ពួកគេភាគច្រើនជាបណ្តោះអាសន្ន៖
- ក្រសួងការពារជាតិ (បុគ្គលិកស៊ីវិល) 334,904 រក្សាទុកតែ, 406,573
- ក្រសួងសុខាភិបាល៖ សម្រេចបាន 32,460 កន្លែង, រក្សាទុក 47.257
- ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម៖ 34,711 រក្សាទុក8.273
- ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក៖ 16,651 និងរក្សាទុក10,344
- រដ្ឋបាលអាកាសចរណ៍ និងអវកាសជាតិ (NASA)៖ 15,094 រក្សាទុក3,124
Trump គំរាមកាត់បុគ្គលិករដ្ឋាភិបាលយ៉ាងច្រើន
ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Donald Trump បាននិយាយកាលពី ថ្ងៃទី 30 ខែកញ្ញាអំពីលទ្ធភាព និងផលវិបាកនៃការបិទទ្វាររបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក Trump បានទទួលស្គាល់ថាស្ថានភាពបែបនេះគឺ “ជៀសមិនរួច” ហើយដោយបន្ថែមថាគណបក្សសាធារណរដ្ឋមិនចង់ឱ្យវាកើតឡើងទេ ថែមទាំងគំរាមកំហែងអំពីផលវិបាកផងដែរ។
លោកប្រធានាធិបតីបាននិយាយថា “យើង [រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក] អាចធ្វើអ្វីៗបានខណៈពេលដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវបានបិទទ្វារ ហើយនឹងមិនល្អ ឬមិនអាចត្រឡប់វិញបានសម្រាប់ [បក្សប្រជាធិបតេយ្យ] ដូចជាការកាត់ចេញមនុស្សច្រើន … កាត់កម្មវិធីដែលពួកគេស្រឡាញ់” ។
បន្ទាប់ពីការបិទទ្វាររដ្ឋាភិបាល សមាជិកនៃគណបក្សទាំងពីរបានស្តីបន្ទោសគ្នាទៅវិញទៅមក
សមាជិកសភាប្រជាធិបតេយ្យលោក Bill Foster បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយនិយាយថា គណបក្សសាធារណរដ្ឋទទួលខុសត្រូវចំពោះការបិទទ្វារនេះខណៈដែលពួកគេគ្រប់គ្រងសភា ព្រឹទ្ធសភា និងសេតវិមាន។
លោកបានបន្ថែមថា គ្រួសារនៅទូទាំងប្រទេសនឹង “បន្តរងទុក្ខ” លុះត្រាតែគណបក្សសាធារណរដ្ឋចរចាជាមួយគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ។
គណបក្សសាធារណរដ្ឋបានបញ្ចេញវីដេអូមួយនៅលើគេហទំព័រ X ដែលបង្ហាញពីភ្លើងនៅវិមានអាគាររដ្ឋសភាដោយបញ្ជាក់ថា គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ «គិតពីជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់សំខាន់ទៅវិញ» ហើយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជនជាតិអាមេរិកដែលធ្វើការធ្ងន់។
សមាជិកសភាមកពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋ Chuck Fleischmann បាននិយាយថា គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបាន “បិទទ្វារដ្ឋាភិបាលរបស់យើងជាផ្លូវការ” ហើយ “អ្នកបង់ពន្ធដែលជាអ្នកធ្វើការធ្ងន់មកទទួលបន្ទុកទៅវិញ” ។
តើការបិទទ្វាររដ្ឋាភិបាលអាមេរិកកន្លងមកមានរយៈពេលប៉ុន្មាន?
ការបិទទ្វាររបស់រដ្ឋាភិបាលនៅសហរដ្ឋអាមេរិកកាន់តែញឹកញាប់ មាន3លើកនៅក្នុងរដ្ឋបាលដំបូងរបស់ប្រធានាធិបតី Donald Trump រួមទាំងការបិទរដ្ឋាភិបាលរយៈពេលវែងបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអាមេរិកដែលមានរយៈពេល 35 ថ្ងៃ។
ពីមុនការបិទនេះបានកើតឡើងក្រោមអតីតប្រធានាធិបតី Bill Clinton ដែលបានបិទរដ្ឋាភិបាលរយៈពេល 21 ថ្ងៃក្នុងឆ្នាំ 1995 រហូតចុងបញ្ចប់នៃអាណត្តិដំបូងរបស់គាត់។
ដូចគ្នានេះដែរ រដ្ឋបាលរបស់អតីតប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា បានប្រឈមមុខនឹងការបិទរដ្ឋាភិបាលរយៈពេល 16 ថ្ងៃក្នុងឆ្នាំ 2013 ដោយសារតែការខកខានមិនបានអនុម័តច្បាប់ថែទាំសុខភាពដែលបានស្នើឡើងរបស់លោកអូបាម៉ា។
ការបិទទ្វាររដ្ឋាភិបាលគឺញឹកញាប់បំផុតក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតីសាធារណរដ្ឋ Ronald Reagan ខណៈពេលដែលការបិទរដ្ឋាភិបាលបានកើតឡើងចំនួន8លើកក្នុងអំឡុងពេល2អាណត្តិរបស់គាត់ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1980 ទាំង8លើកដែលមានរយៈពេលវែងបំផុតត្រឹមតែ3ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។
ហេតុអ្វីបានជាការបិទទ្វាររដ្ឋាភិបាលមានតែនៅសហរដ្ឋអាមេរិក?
រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានបិទទ្វារចំនួន 11 ដងក្នុងរយៈពេល 40 ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
នៅក្នុងប្រទេសផ្សេងទៀត រដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តប្រតិបត្តិការ សូម្បីតែក្នុងអំឡុងពេលសង្រ្គាម និងវិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធនិយមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកអនុញ្ញាតឱ្យសាខារដ្ឋាភិបាលនីមួយៗគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សនយោបាយផ្សេងៗគ្នាបាន នេះគឺជាការរចនារបស់រដ្ឋាភិបាលពីបិតាស្ថាបនិក ដែលចង់បានការសម្របសម្រួល និងការពិចារណា ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយថ្មីៗនេះប្រព័ន្ធនេះបានដំណើរការផ្ទុយម្តងទៀត។
នោះក៏ព្រោះតែនៅឆ្នាំ 1980 រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌សហរដ្ឋអាមេរិកក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតី Jimmy Carter បានស្នើចេញច្បាប់ថ្មីការពារកង្វះខាតថវិកាឆ្នាំ 1884 ច្បាប់ថវិកា (Anti-Deficiency Act)ច្បាប់នៅសតវត្សរ៍ទី 19 នេះបានហាមឃាត់រដ្ឋាភិបាលមិនឱ្យធ្វើកិច្ចសន្យាដោយគ្មានការយល់ព្រមពីសភា។
ក្នុងអំឡុងពេលជិត 100 ឆ្នាំនៃប្រវត្តិសាស្រ្តនៃច្បាប់នេះ គម្លាតថវិកាត្រូវបានរកឃើញ រដ្ឋាភិបាលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យចំណាយចាំបាច់បន្ត ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយបន្ទាប់ពីឆ្នាំ 1980 រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុវត្តច្បាប់នេះដោយតឹងរឹងជាង “គ្មានថវិកា គ្មានការចំណាយ” ។
ការបកស្រាយច្បាប់ថវិកានោះបានកំណត់ឱ្យតែសហរដ្ឋអាមេរិក ខុសពីប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមិនមានសភា ដូចជាប្រទេសប្រេស៊ីល ដែលរដ្ឋាភិបាលរឹងមាំអាចរក្សារដ្ឋាភិបាលឱ្យដំណើរការបាន សូម្បីតែនៅពេលប្រឈមមុខនឹងការជាប់គាំងថវិកាក៏ដោយ។
ប្រទេសផ្សេងទៀតជុំវិញពិភពលោក ការបិទទ្វារបែបនេះគឺមិនអាចទៅរួចទេ នៅក្នុងប្រទេសអ៊ឺរ៉ុបភាគច្រើន ប្រព័ន្ធសភាអនុវត្តប្រព័ន្ធមួយដែលទាំងផ្នែកនីតិប្រតិបត្តិ និងនីតិបញ្ញត្តិត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សនយោបាយដូចគ្នា ឬរដ្ឋាភិបាលចំរុះ ទោះជាយ៉ាងណា សភាអាចនឹងលុបចោលច្បាប់ថវិកាដែលស្នើឡើងដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រី ។
ជាឧទាហរណ៍ នៅប្រទេសកាណាដាក្នុងឆ្នាំ 2011 គណបក្សប្រឆាំងបានបដិសេធថវិកាដែលស្នើឡើងដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីអភិរក្សនិយម Stephen Harper ដែលកាន់តំណែងដែលមានសំលេងភាគតិចនៅក្នុងសភា បន្ទាប់មក សភាតំណាងរាស្រ្តកាណាដាបានអនុម័តការបោះឆ្នោតគ្មានទំនុកចិត្តនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល ដែលបង្កឱ្យមានការបោះឆ្នោតថ្មី ខណៈពេលដែលសេវាកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តដំណើរការ។
ចំណែកប្រទេសបែលហ្ស៊ិក ក៏នៅមានចន្លោះទំនេរក្នុងឆ្នាំ 2010-2011 នៅពេលដែលគ្មានរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតគ្រប់គ្រងប្រទេសរយៈពេល 589 ថ្ងៃ ប៉ុន្តែសេវាសាធារណៈនៅតែបន្តដំណើរការ។
អត្ថបទ ៖ #សេនាមេឃ
ប្រភព ៖ BBC
